Voor de Romeinen begon het in een Romeinse stad, nabij Cella, ten noordwesten van de provinciehoofdstad Teruel. In de eerste eeuw na Christus had Cella behoefte aan water, en zo‘n 25 kilometer verderop was dat genoeg voorhanden, in de rivier de Guadalaviar in de Sierra de Albarracín. Dat water moest getransporteerd worden naar Cella. Het leverde een knappe constructie op met tunnels en kanalen, die vandaag de dag nog te zien is.

Het werkteam

Een heel team van Romeinse topografen, ingenieurs, administrateurs, loodgieters en slaven heeft aan de constructie gebouwd. Ten eerste moest een traject worden uitgezet, dat zou leiden van Albarracín via Gea de Albarracín naar Cella. Een groot deel van het traject liep door bergland, het laatste deel door een heuvelachtig, meer open gebied. Het verval moest uiteraard geleidelijk lopen, dus alles luisterde erg nauw. Om dit te bewerkstelligen werd een deel van het kanaal aangelegd in tunnels door de bergen, en een deel lag in de openlucht.

De constructie

Het eerste deel van het waterwerk liep voornamelijk bovengronds, tot ongeveer bij het huidige Gea de Albarracín. Vanaf daar liep het water door tunnels met een totale lengte van zo‘n 9 kilometer. De tunnels werden uitgehakt in de kalksteen van het gebergte. Om de werkers van licht (en lucht) te voorzien werden er verschillende methodes toegepast. Ten eerste werden er in de wanden kleine uitsparingen uitgehakt, waar een olielamp in kon worden gezet. Maar effectiever waren de vele ‘ramen’ die in de wand werden aangebracht, daar waar de tunnels vlak bij de bergwand liepen. Daar waar de tunnels te diep lagen, en ver van de buitenwereld, werden verticale schachten gegraven. Die schachten werden behalve voor lucht ook gebruikt om het uitgehakte materiaal af te voeren. Ze waren soms wel 60 meter diep.

Het aanleggen van het 25 kilometer lange bouwwerk vereiste uiteraard minutieuze planning; er werd vanuit verschillende kampen gewerkt en de tunnels moesten precies op elkaar aansluiten. Een knap stuk ingenieurswerk. Tijdens de werkzaamheden moesten soms onverwachte problemen worden opgelost. Zo is bij Gea de Albarracín te zien dat men bij het graven van een tunnel stuitte op te harde kalksteen. Men besloot de route iets om te gooien (een bocht van 90 graden!), op zoek naar wat makkelijker te doorgraven materiaal.

Men heeft berekend dat er ongeveer 50.000 kubieke meter gesteente is verplaatst ten behoeve van het waterwerk. Er kon zo’n 300 liter water per seconde worden vervoerd. Het verval verliep een 3 meter op 1000 meter.

Het is onbekend hoe lang de constructie in gebruik is gebleven. Wel is duidelijk dat in later tijden de tunnels gebruikt werden door herders en boeren voor het onderbrengen van hun dieren. Het geheel is in de vergetelheid geraakt, tot het eind vorige eeuw (in 1978) herontdekt werd.

Bezichtiging

Tegenwoordig is er een informatiecentrum bij Gea de Albarracín, met een video over de bouw, enkele reconstructies en de tentoonstelling van wat artefacten die zijn gevonden in het gebied. De film is heel verhelderend, ondanks dat er alleen in het Spaans wordt gesproken. Vlak bij het informatiecentrum is een opgraving te vinden met een deel van de tunnels, schachten en bovengrondse kanalen. Informatieborden geven uitleg. Aan de andere kant van het dorp is in een fraai dalletje een tunnel met ‘ramen’ te vinden, een ‘galeria’ (kopfoto). Overigens zijn er langs het hele traject van Albarracín tot Cella in totaal acht opgravingen, die goed zijn aangegeven: ‘Acueducto romano’. Vanaf Gea naar Cella loopt er een wandel/bikepad (sendero) van bijna 10 kilometer.

Meer informatie

albarracin.es/acueducto-romano/
es.wikipedia.org/wiki/Acueducto_romano_de_Albarracín-Cella